tanha pola | तान्हा पोळ्याची सुरवात कोणी केली माहिती आहे का?

तान्हा पोळा: विदर्भाची शेती आणि संस्कृती जपणारी परंपरा

विदर्भ हा महाराष्ट्रातील एक कृषिप्रधान प्रदेश आहे. येथे शेती आणि पशुधन यांचा जवळचा संबंध आहे. बैल हे शेतीचे महत्त्वाचे साधन आहे. बैलांमुळे शेतीच्या कामात मोठी मदत होते. म्हणूनच बैलांचे विदर्भात विशेष महत्त्व आहे. (tanha pola 2023)

विदर्भात पोळ्याचा दुसरा दिवस हा तान्हा पोळा म्हणून साजरा केला जातो. तान्हा म्हणजे लाकडी बैल. तान्हा पोळ्याच्या दिवशी लहान मुले लाकडी बैलांची सजावट करून त्यांचा पोळा करतात. यामुळे लहान मुलांना बैलांचे महत्त्व आणि शेतीची कला समजते.

तान्हा पोळ्याची सुरुवात 1806 मध्ये राजे रघुजी भोसले (द्वितीय) यांनी केली. त्यावेळी त्यांनी पोळ्याचा दुसरा दिवस पाडवा म्हणून साजरा करण्याची प्रथा सुरू केली. या प्रथेमुळे सामान्यांसह बालगोपाळांनाही बैलांचे महत्त्व कळावे, हा त्यांचा उद्देश होता.

tanha pola 2023 तान्हा पोळा हा एक सांस्कृतिक आणि धार्मिक सण आहे. या दिवशी बैलांवर हळद-कुंकू लावून त्यांची पूजा केली जाते. त्यांना गोड पुरणपोळीचा प्रसाद दिला जातो. बैलांना सजवून मिरवणूक काढली जाते.

tanha pola | तान्हा पोळ्याची सुरवात कोणी केली माहिती आहे का?

तान्हा पोळा tanha pola 2023 हा विदर्भाची एक महत्त्वाची परंपरा आहे. ही परंपरा शेती आणि संस्कृती जपणारी आहे. या परंपरेमुळे लहान मुलांना शेतीची आणि पशुधनाची कला समजते.

विदर्भात 1806 पासून नागपूर आणि जवळपास विदर्भातील सर्व भागात ‘तान्हा पोळा’ साजरा केला जातो. ‘बैलपोळा’ आणि ‘तान्हा पोळा’ असे दोन सण दोन दिवस साजरे केले जातात. शेतीची आणि पशुधनाची असलेली बांधिलकी व कृतज्ञता जपण्याचा प्रयत्न केला जातो. परंपरा आणि संस्कृती जपली जाते.

विदर्भात पोळा तसेच तान्हा पोळा हे सण महाराष्ट्रातील इतर भागापेक्षा जास्त उत्साहात साजरा करण्यामागे काय कारण/ इतिहास आहे?

विदर्भात पोळ्याचा दुसरा दिवस हा तान्हा पोळा tanha pola 2023 म्हणून साजरा होतो. राजे रघुजी भोसले (द्वितीय) यांनी २०६ वर्षांपूर्वी सुरू केलेली ही परंपरा आजही कायम आहे. यानिमित्ताने बाजार लाकडी बैलांनी सजले आहेत. कृषी प्रधान देशात बैलांचे विशेष महत्त्व आहे. सामान्यांसह बालगोपाळांना हे महत्त्व कळण्यासाठी राजे रघुजी भोसले यांनी १८०६ मध्ये पोळ्याचा दुसरा दिवस पाडवा म्हणून साजरा करण्याची प्रथा सुरू केली. त्यासाठी लाकडी बैल तयार करून त्याला सजवणे, आंब्यासह विविध खाऊंनी तयार केलेले तोरण तयार करणे, लाकडी बैलांची पुजा करणे व नंतर तोरण तोडून बैलांची मिरवणूक काढणे, अशी प्रथा सुरू झाली. याच तोरण तोडण्याला पोळा फुटला असे म्हटले जाते. तर, पाडव्यालाच तान्हा पोळा अथवा लाकडी बैलांचा पोळा संबोधले जाते. भोसले यांनी स्वत: आठ फूट उंच व सहा फूट लांब लाकडी बैल तयार केला. त्याची हनुमान मंदीरापर्यंत वाजत-गाजत मिरवणूक काढली व नारळ फोडून लहान मुलांना खाऊ आणि पैसे (बोजारा) वाटण्याची परंपरा सुरू केली. ती आजही भोसला पॅलेससह संपूर्ण शहरात कायम आहे.

राजे रघुजी महाराज भोसले यांनी मोठ्या पोळ्याच्या दुसऱ्या दिवशी तान्हा पोळा आयोजित करण्याची परंपरा नागपूरमध्ये सुरू केली. तेव्हापासून लहान मुले लाकडी नंदी बैलांचा पोळा साजरा करतात. विदर्भ वगळता कुठेच हा सण साजरा केला जात नाही.

सन १८०६ मध्ये दुसरे श्रीमंत राजे रघुजी महाराज भोसले यांनी हा उत्सव सुरू केला. महाराजांनी यांनी लाकडी बैल तयार करून मागविले व सर्व लहान मुलांना वाटले. पोळ्याला उत्सवाचे स्वरुप देण्यासाठी आंब्याचे तोरण बांधले. त्याला जिलेबी, फळे, आता चॉकलेट, बिस्कीट पुडे बांधलीत.

• तान्हा पोळ्याचे महत्त्व खालीलप्रमाणे आहे:
  बैलांचे महत्त्व आणि शेतीची कला समजते.
  लहान मुलांमध्ये शेती आणि पशुधनाविषयी प्रेम निर्माण होते.
  विदर्भाची सांस्कृतिक आणि धार्मिक परंपरा जपली जाते.
  तान्हा पोळा हा एक आनंददायी आणि उत्साहवर्धक सण आहे. हा सण विदर्भातील शेतकऱ्यांसाठी आणि लहान मुलांसाठी एक महत्त्वाचा सण आहे.

• Tanha Pola 2023

• घेऊन जा गे मारबत…. अशी आहे ही परंपरा

Deonath Gandate