भारत देशाला इंडिया हे नाव कसे पडले? India bharat

वाचण्यासारखी बातमी

इंडिया दॅट इज भारत….

भारताच्या संविधानातील पहिलेच आर्टिकल, सगळं काही क्लिअर करते.

भारताला स्थानिक स्तरावर भारत हे नाव फक्त संविधानानंतरच पक्के झाले. तोपर्यंत आर्यावर्त, हिंदुस्थान, सप्तसिंधू, जंबुद्वीप, आणी भारत अशी भारतीय नावे होती. यापैकी संपूर्ण देशाचा विचार केला तर ‘इंडिया’ हे नाव या सर्व नावांपैकी जुने आहे. पण इंडिया हे नाव आम्ही दिले नाही, ते ग्रीक लोकांनी दिले.

भारताशी कोणत्याही बाहेरच्या लोकांचा झालेल्या संपर्काचा पहिला संपर्क ग्रीक लोकांनी केला. भारताची मुख्य संस्कृती हे सिंधू नदीच्या परिसरात विकसित झाली होती. या भागात ढोलाविरा, कालीबंगन, हडप्पा, मोहेंजोदारो,राखीगडी,पुरुषपूर या परिसरातील लोकांशी ग्रीकांचा संबंध आला. सुरुवातीच्या काही ग्रीक तत्वज्ञानी भारताचे वर्णन केले आहे, परंतु या सर्वांच्या उच्चांक म्हणजेच मेजेस्थेनीज चे ‘इंडिका’ हे पुस्तक होय. इंडस (सिंधू) या नदीच्या परिसरातील लोक ज्या परिसरात राहतात तोच इंडिका, पुढे इंडिका चा इंडिया झालाय. ग्रीक लोकांनी भारताच्या भूगोलाचे सखोल वर्णन केले आहे. इंडिका मध्ये इंडियाची पूर्व पश्चिम लांबी जवळपास 16000 स्टेडिया (3000 किमी) इतकी सांगितली, येथील लोक एका पांढऱ्या फुलाचा कापड विणतात, अशा अनेक गोष्टी सांगितल्यात. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजेच ग्रीकांनी ज्ञात जगाचा नकाशा निर्माण केलाय. अरिस्टॉटल, अनेगजिमेंडर, स्ट्राबो, टॉलेमी, इराटेसथोनीज या वैज्ञानिकांनी जगातील पहिले नकाशे त्या काळात निर्माण केलेत, इराटस्थेनीज ने तर पृथ्वीचा परिघ मोजून काढला. या नकाशात सुद्धा ‘इंडिका’ चे स्थान होते, इंडस नावाची नदी होती. टॉलेमी ने इसवीसनाच्या पूर्वी दूसऱ्या शतकात जो नकाशा निर्माण केला त्यात ‘इंडिका’ हा अत्यंत पूर्वेला दाखवला गेला होता. म्हणजेच भारताचे स्थान थोडे चुकीचे होते, पण या नकाशाने जगावर पंधराशे वर्षे राज्य केले. 1492 साली क्रिस्टाफर कोलंबसला इंडिकाचा शोध घेण्यासाठी पाठवण्यात आले, कोलंबसने टॉलेमीचा चुकीचा नकाशा प्रिफर केला, या नकाशात इंडिका अत्यंत पूर्वेला दाखविलेला असल्यामुळे कोलंबसने हा विचार केला की भारतात पूर्वेकडून जाण्यापेक्षा आपण पश्चिमेकडून जावे, म्हणजे लवकर जाता येईल कारण पृथ्वी गोल आहे. आणि ग्रीकांच्या चुकीच्या नकाशामुळे तो अमेरिकेला जाऊन पोचला. ‘इंडिया’ मुळे अमेरिकेचा शोध लागला होता. कोलंबस जिथे पोहोचला त्या प्रदेशाला सुद्धा त्याने ‘वेस्ट इंडिज’ असे नाव दिले. एवढा मोठा डंका इंडियाचा आहे. यानंतर 1498 वर्षी वास्को डि गामा खऱ्या इंडियाला पोचला. यानंतर डच, फ्रेंच, ब्रिटिश सर्वच आले. ब्रिटिशांनी ईस्ट ‘इंडिया’ कंपनी स्थापन केली. आणि भारतावर राज्य केले. ईस्ट इंडिया कंपनीने भारतावर राज्य केले म्हणून आमच्यातील काहींना ‘इंडिया’ हे नाव नको आहे. इतिहासाचे विद्यार्थी जे आहेत त्या प्रत्येकाला माहित आहे की ‘ईस्ट इंडिया कंपनी’ ने इंडिया हे नाव स्वीकारले आहे. पण राज्यकर्त्यांना ‘इंडिया’ हे नाव नको आहे. इंडिया या नावात त्यांना पारतंत्र्याचा वास दिसून येतोय.

मग ‘हिंदू’ हे नाव कशाला हवे? हिंदुस्थान हे नाव सुद्धा कशाला हवे? ही दोन्ही नावं मुस्लिमांनी दिली आहेत. हिंदू हे नाव सिंधूचे अपभ्रंश आहे, हे नाव अरबी लोकांनी भारतीयांना दिले, कदाचित त्यावेळी ते मुस्लिम नव्हते, पारशी असावेत नंतर ते मुस्लिम बनलेत. पण आजकाल हिंदू हे नावं वापरण्या पेक्षा सनातणी नावं जास्त वापरले जातं आहे. किती टक्के लोकांचा धर्म सनातनी आहे? कदाचित हिंदू नावं सोडायची हळूहळू केलेली तयारी तर नाही?

हिंदुस्तान हे वाक्य पहिल्यांदा बाबरच्या ‘बाबरनामा’ या पुस्तकात वापरले गेले आहे. बाबर तर भारताचा सगळ्यात मोठा शत्रू आहे, मुघल साम्राज्याचा पाया त्यानेच रचला आहे. मग हिंदू आणि हिंदुस्तान हे दोन्ही नावं आम्ही सोडून देणार आहोत का? ब्रिटिश भारतात आल्यानंतर त्यांनी नकाशे बनवन्याचा प्रयत्न केला, हिंदुस्थान मॅप ची सिरीज प्रचंड मोठी आहे. हे नावं सुद्धा साता समूद्रापार गेले आहे. अरबी जगात आजही भारताची ओळख हिंदुस्थान अशीच आहे. आणी उजव्या विचारधारेचे राजकारणी हिंदुस्थान हेच नाव भारताला मुद्दामहुन वापरतात, हे लपलेले नाही. मग मुस्लिमांनी दिलेले नावं अभिमानाने वापरावायचे, गर्व से कहो हम हिंदु है असेही म्हणायचे आणी त्याचवेळी ‘इंडिया’ हे नावं नको आहे असेही म्हणायचे.

कसे चालेल?

म्हणून एकच वाक्य घटनेने दिला आहे.

इंडिया, दॅट इज भारत…

राजधानी दिल्लीत जी-20 परिषद होणार आहे. याच्या निमंत्रण पत्रिकेवरुन नवीन वाद सुरू झाला आहे. या पत्रिकेवर देशाचा उल्लेख इंडियाऐवजी भारत केला आहे. त्यामुळे आता आपल्या देशाचे नाव ‘इंडिया’ऐवजी ‘भारत’ करण्याची चर्चा सुरू झाली आहे.

देशाचं नाव यानंतर फक्त भारत राहणार का? इंडिया नाव इतिहास होणार का? या प्रश्नांनी विरोधकांना पछाडलंय. कारण मोदी सरकार विशेष अधिवेशनात इंडिया नाव बाद करुन फक्त भारत नाव ठेवण्याचा प्रस्ताव आणण्याच्या तयारीत असल्याची चर्चा आहे.

या महिन्यात होणाऱ्या संसदेच्या विशेष अधिवेशनाच्या पार्श्वभूमीवर देशाचं इंग्रजीतील इंडिया हे नाव बदलून भारत करणार येणार असल्याच्या चर्चांनी जोर धरला आहे. त्यासाठी सरकारकडून संसदेत एक विधेयकही सादर होणार असल्याची शक्यता वर्तवली जात आहे #india #bharat

नाव पडण्याचे दोन मुख्य कारणे आहेत.

पहिले कारण म्हणजे, भारताच्या उत्तर-पश्चिम भागातून वाहणाऱ्या सिंधू नदीचे नाव. सिंधू नदीला प्राचीन ग्रीक लोक इंडस म्हणून ओळखत असत. ग्रीक लोकांनी सिंधू नदीच्या आसपासच्या प्रदेशालाही इंडस म्हणून संबोधले. नंतर हे नाव इतर युरोपियन भाषांमध्येही रूढ झाले.

सिंधू नदी ही भारतातून वाहणारी एक प्रमुख नदी आहे. भारताच्या उत्तरेकडे सिंधू नदीचा उगम होतो आणि ती नदी पश्चिमेला जाऊन अरबी समुद्राला मिळते.

दुसरी कारण म्हणजे, इ.स.पू. 6 व्या शतकात ग्रीस आणि रोममधील लोक भारतात व्यापारासाठी येत असत. त्यांना भारतातील लोकांना “इंडस” म्हणून संबोधत असत. “इंडस” हा शब्द हा “सिंधू” या संस्कृत शब्दाचा ग्रीक भाषेतला अपभ्रंश आहे.

भारताच्या भौगोलिक स्थानाचे नाव. भारत हा दक्षिण आशियातील एक मोठा देश आहे. हा देश इंडो-गंगेय मैदानावर वसला आहे. इंडो-गंगेय मैदान हे जगातील सर्वात सुपीक आणि लोकसंख्या असलेले मैदान आहे. या मैदानाला प्राचीन काळी इंडिका म्हणून ओळखले जात असे. हे नाव देखील नंतर इतर युरोपियन भाषांमध्ये इंडिया म्हणून रूढ झाले.

इंग्रज भारतात आले तेव्हा त्यांनी भारताला इंडिया हे नाव दिले. तेव्हापासून भारताला जगभरात इंडिया या नावाने ओळखले जाते. भारताला भारत हे नाव देखील आहे. हे नाव संस्कृत शब्द “भारतवर्ष” यावरून आले आहे. “भारतवर्ष” म्हणजे भारत देश. भारतवर्ष हे नाव महाभारतात प्रथम आढळते. त्यानंतर हे नाव अनेक ऐतिहासिक कागदपत्रांमध्ये आढळते.

स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर भारताने आपल्या देशाचे नाव भारत आणि इंडिया दोन्ही ठेवले. भारत हे नाव भारतातील लोकांसाठी आहे, तर इंडिया हे नाव जगातील इतर देशांसाठी आहे.

इंग्रज लोकांनी भारतात येण्यापूर्वी, भारताला “इंडिया” हे नाव सामान्यपणे वापरले जात नव्हते. इंग्रज लोकांनी भारतावर राज्य केल्यानंतर, त्यांनी भारताला “इंडिया” हे नाव अधिकृतपणे दिले. भारताला भारत हे नाव देखील आहे. हे नाव महाभारतातील एक राजा भरत यांच्या नावावरून पडले आहे. राजा भरत हे एक महान राजा होते आणि त्यांनी भारतात एक मजबूत साम्राज्य स्थापन केले होते.

भारतीय स्वातंत्र्यानंतर, भारताला “इंडिया” आणि “भारत” हे दोन्ही नावे वापरली जातात. तथापि, “भारत” हे नाव अधिक लोकप्रिय आहे.

भारत देशाला इंडिया हे नाव पडण्याचे दोन मुख्य कारणे आहेत.

1. **इंडस नदीवरून:** भारताला इंडिया हे नाव पडण्याचे सर्वात सामान्य आणि सर्वमान्य कारण म्हणजे इंडस नदीवरून. इंडस नदीला संस्कृतमध्ये सिंधू असे म्हणतात. रोमन लोकांनी सिंधू नदीला “इंडस” असे म्हटले. जेव्हा अरब लोक भारतात आले, तेव्हा त्यांनी इंडस नदीला “अल-हिंद” असे म्हटले. अरब लोकांनी भारताला “अल-हिंद” या नावाने ओळखले.

2. **सिंधू खोऱ्यातील संस्कृतीवरून:** भारताला इंडिया हे नाव पडण्याचे दुसरे कारण म्हणजे सिंधू खोऱ्यातील संस्कृतीवरून. सिंधू खोऱ्यातील संस्कृती ही जगातील सर्वात प्राचीन संस्कृतींपैकी एक आहे. ही संस्कृती इ.स.पू. 3300 ते 1300 पर्यंत अस्तित्वात होती. सिंधू खोऱ्यातील संस्कृतीवरून भारताला “इंडिया” हे नाव पडले असावे असे काही इतिहासकार मानतात.

इंग्रज भारतात आले तेव्हा त्यांनी भारताला “इंडिया” हे नाव दिले. इंग्रजांनी भारतातील संस्कृती, इतिहास आणि भाषा याबद्दल फारशी माहिती घेतली नव्हती. त्यामुळे त्यांनी भारताला “इंडिया” हे नाव दिले.

भारताला स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर, भारत सरकारने “इंडिया” हे नाव अधिकृतरित्या मान्य केले. आजही भारताला “भारत” आणि “इंडिया” या दोन्ही नावांनी ओळखले जाते.

भारताला भारत नाव पडण्याचे दोन मुख्य कारणे आहेत.

1. **प्राचीन राजा भरतावरून:** भारताला भारत नाव पडण्याचे सर्वात सामान्य आणि सर्वमान्य कारण म्हणजे प्राचीन राजा भरतावरून. भरत हा कुरु वंशाचा राजा होता. त्याने भारतात एक साम्राज्य स्थापन केले. त्याच्या नावावरूनच भारताला “भारत” हे नाव पडले असे मानले जाते.

2. **संस्कृत शब्द “भा” आणि “रत” वरून:** भारताला भारत नाव पडण्याचे दुसरे कारण म्हणजे संस्कृत शब्द “भा” आणि “रत” वरून. “भा” म्हणजे “ज्ञान” किंवा “प्रकाश” आणि “रत” म्हणजे “पसरवणारा/वाहून घेतलेला”. म्हणजेच “भारत” म्हणजे “ज्ञानाचा प्रकाश पसरवणारा”.

भारताला भारत नाव पडण्याचे इतरही काही कारणे सांगितली जातात. उदाहरणार्थ, काही लोकांचा असा विश्वास आहे की भारताला “भारत” नाव पडले कारण हे भारतवर्षाचे नाव आहे. भारतवर्ष हा एक विशाल भूभाग होता ज्यात आजचे भारत, पाकिस्तान, बांगलादेश, नेपाळ, भूतान, श्रीलंका आणि अफगाणिस्तान यांचा समावेश होतो.

भारताला भारत नाव पडण्याचे खरे कारण काय हे माहीत नाही, परंतु हे नाव भारताच्या समृद्ध इतिहास आणि संस्कृतीचे प्रतिनिधित्व करते.

भारताला हिंदुस्थान असे म्हणण्याची दोन मुख्य कारणे आहेत:

1. **सिंधू नदीवरून:** भारताला हिंदुस्थान असे म्हणण्याचे सर्वात सामान्य आणि सर्वमान्य कारण म्हणजे सिंधू नदीवरून. इंडस नदीला संस्कृतमध्ये सिंधू असे म्हणतात. इ.स.पू. 6व्या शतकात, अॅकेमेनिड साम्राज्याने सिंधू नदीच्या खोऱ्याला “हिंदुस्तान” असे नाव दिले.

2. **हिंदू धर्मावरून:** भारताला हिंदुस्थान असे म्हणण्याचे दुसरे कारण म्हणजे हिंदू धर्मावरून. हिंदू धर्म हा भारतातील सर्वात मोठा धर्म आहे. भारतातील बहुतेक लोक हिंदू आहेत. त्यामुळे, भारताला हिंदुस्थान असे म्हणणे हा एक प्रकारचा धार्मिक संदर्भ आहे.

भारताला हिंदुस्थान असे म्हणण्याची प्रथा प्राचीन काळापासून आहे. जेव्हा अरब लोक भारतात आले, तेव्हा त्यांनी भारताला “अल-हिंद” असे म्हटले. अरब लोकांनी भारताला “अल-हिंद” या नावाने ओळखले.

इंग्रज भारतात आले तेव्हा त्यांनी भारताला “इंडिया” असे म्हटले. तथापि, भारतातील अनेक लोकांना “इंडिया” हे नाव आवडले नाही. त्यांना वाटले की हे नाव त्यांच्या संस्कृती आणि इतिहासाला न्याय देत नाही. त्यामुळे, त्यांनी भारताला “हिंदुस्थान” असे म्हणणे सुरू ठेवले.

आजही भारताला “भारत” आणि “हिंदुस्थान” या दोन्ही नावांनी ओळखले जाते. काही लोकांना “हिंदुस्थान” हे नाव अधिक पारंपारिक आणि ऐतिहासिक वाटते. तर काही लोकांना “भारत” हे नाव अधिक आधुनिक आणि सर्वसमावेशक वाटते.

N18V | #BHARATvsINDIA #bharatvsindia #bharat #india #indianame #IndiatoBharat #Bharat #भारत #Article1 #Constitution #PresidentofBharat #PresidentofIndia #इंडिया_शब्द #indiatobharat #bjp #bjpmaharasthra #narendramodi #amitshah #congress #ncpmaharashtra #shivsena #shivsenaubt #bharatvsindia #pmmodi #opposition #tmc #sp #bsp #cpi #news18lokmat #sharadpawar #rahulgandhi #soniagandhi

INDIA या भारत?? सरकारों को जिंदगियां बेहतर बनाने में जुटना चाहिए। राष्ट्रीय गौरव भी वापस लाना चाहिए लेकिन अभी के मामले में आम आदमी समझ जाएगा कि यह नाम परिवर्तन राष्ट्रीयता से ओत प्रोत होकर देश की मूल पहचान लाने का प्रयास नहीं है। यह एक प्रतिक्रियावादी फैसला है। विपक्षी दलों के एलायंस को इंडिया नाम का फायदा न मिले इसलिए किया हुआ।

#india #bharat #facebook #video #viral

khabarbat News

Post Views: 33