मास्तरमधला कार्यकर्ता: विजय सिद्वावार

चंद्रपूर जिल्ह्यात श्रमिक एल्गारची स्थापना झाल्यापासूनच गरीब, आदिवासी, शेतकरी आणि वंचित घटकांचा एक आवाज बुलंद झाला होता. 2002 – 2003 च्या दरम्यान मी पत्रकार म्हणून माध्यम क्षेत्रात आल्यानंतर या संघटनेच्या बातम्या वाचायला मिळायच्या. अनेकदा जिल्हा परिषद कार्यालयासमोर या संघटनेची आंदोलने व्हायची. कधी जिल्हाधिकारी कार्यालयासमोर मोर्चे निघायचे. या बातम्या  करण्याच्या निमित्ताने मोर्चास्थळी गेल्यावर विजय सिद्धावार यांची भेट व्हायची. या भेटीचे रूपांतर पुढे मैत्रीत झाले.

दारूबंदी चळवळीच्या काळात आंदोलनाच्या निमित्ताने लेख लिहिण्याची जबाबदारी माझ्यावर आली. दारूबंदी आंदोलनाच्या पाच वर्षाचा संघर्ष मी नोंदवून ठेवला होता. आंदोलनातील विविध पैलूवर बातम्या करण्यासाठी किंवा त्यावर लिहिण्यासाठी विजयभाऊ मार्गदर्शन आणि प्रोत्साहित करीत होते. पुढच्या काळात नवीन तंत्रज्ञान आत्मसात करण्यासाठी त्यांनी वेळोवेळी मार्गदर्शन केले.  पत्रकारितेसोबत डिजिटल मीडियाच्या माझ्या प्रवासामध्ये अनेक बदल घडवण्यासाठी आणि या क्षेत्रात अर्थार्जन कसे करता येईल, यासाठी त्यांनी वेळोवेळी मार्गदर्शन केले आहे. मागील वीस वर्षाच्या या कालखंडामध्ये त्यांना जवळून अनुभवण्याची आणि समजून घेण्याची संधी मिळाली.

विजय सिद्वावार हे मूल येथील नवभारत विद्यालयात शिक्षक आहेत. गेली २५ वर्षं ते वंचितांच्या प्रश्नांवर लढत आहेत. ज्येष्ठ समाजसेविका पारोमीता गोस्वामी यांनी श्रमिक एल्गारची स्थापना केली. त्यात विजयभाऊ सोबत होते. शेतकरी, कामगार, आदिवासी लोकांच्या प्रश्नावर त्यांनी अनेक आंदोलने केली. चंद्रपूर दारूबंदी चळवळीत त्यांनी प्रमुख भूमिका बजावली.

सिद्वावार हे एक सक्रिय डिजिटल मीडिया पत्रकार देखील आहेत. ते पब्लिक पंचनामा साप्ताहिकाचे संपादक आहेत. तसेच, संपदा अर्बन बँकेचे संचालक, वाईस ऑफ मीडियाच्या चंद्रपूर जिल्हा डिजिटल विभागाचे जिल्हाध्यक्ष आणि चंद्रपूर डिजिटल असोसिएशनचे कार्याध्यक्ष आहेत.

वंचितांच्या प्रश्नांसाठी लढा

सिद्वावार हे वंचितांच्या प्रश्नांसाठी नेहमीच लढत असतात. ते शेतकऱ्यांच्या हक्कांसाठी, कामगारांच्या हक्कांसाठी आणि आदिवासींच्या हक्कांसाठी आवाज उठवतात. त्यांनी चंद्रपूर जिल्ह्यात अनेक आंदोलने केली आहेत.गडचिरोलीत मासे धरायला गेलेल्या चिन्ना याला पोलिसांनी नक्षलवादी समजून गोळ्या घातल्या. पारोमिताताई  व विजय भाऊ यांनी चिन्ना याच्या घरी जाऊन माहिती घेतली व ते उच्च न्यायालयात गेले. सीबीआयकडून या प्रकरणाची चौकशी झाली व चिन्नाच्या आईला नुकसानभरपाई सरकारला द्यावी लागली. मात्र, रागानं नंतर पोलिसांनी ताई आणि भाऊंची नक्षलवादी म्हणून चौकशी केली.

दारूबंदी चळवळीत महत्त्वाची भूमिका

चंद्रपूर जिल्ह्यात दारूबंदीची चळवळ झाली तेव्हा सिद्वावारांनी त्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यांनी चळवळीला मोठा पाठिंबा दिला. चंद्रपूर जिल्ह्यात दारूबंदी लागू करण्यात सिद्वावार यांचे मोठे योगदान आहे. या दरम्यान अनेकदा त्यांच्यावर प्राणघातक हल्ले देखील झाले आहेत.

डिजिटल मीडियात सक्रिय सहभाग

सिद्वावार हे डिजिटल मीडियात देखील सक्रिय आहेत. ते पब्लिक पंचनामा साप्ताहिकाचे संपादक आहेत. या साप्ताहिकातून ते वंचितांच्या प्रश्नांवर प्रकाश टाकतात. तसेच, ते वाईस ऑफ मीडियाच्या चंद्रपूर जिल्हा डिजिटल विभागाचे जिल्हाध्यक्ष आहेत. या विभागाच्या माध्यमातून ते चंद्रपूर जिल्ह्यातील सामाजिक आणि राजकीय घडामोडींवर प्रकाश टाकतात.

विजय सिद्वावार हे एक प्रेरणादायी व्यक्तिमत्त्व आहेत. ते वंचितांच्या हक्कांसाठी नेहमीच लढत असतात. त्यांचे कार्य समाजासाठी मोलाचे आहे.

माहिती व तंत्रज्ञानाने कास धरली तेव्हापासून माध्यमात अनेक बदल झालीत. आज सर्वच माध्यमे डिजिटल झालीत. मात्र, दहा-बारा वर्षांपूर्वीचा काळ बघितला तर तेव्हा क्वचितच न्यूज पोर्टल किंवा वेबसाईट हा प्रकार होता. ज्यावेळी लोकांना न्यूज पोर्टल म्हणजे काय हे माहित देखील नव्हते, अशा काळात चंद्रपूर जिल्ह्यात पहिल्यांदा एक न्यूजपोर्टल (publicpanchanama.com) सुरु केले. पब्लिक पंचनामा असे त्याचे नाव. त्यावेळी वेबसाईट बनविण्याचा खर्च मोठा होता. तेव्हापासूनच आजही पब्लिक पंचनामा नावाचे पोर्टल माध्यम क्षेत्रात सेवा देत आहे.

सामाजिक कार्यकर्त्ते विजय सिद्धावार यांनी पब्लिक पंचनामा नामक साप्ताहिक सुरू केले. ते पेशाने शिक्षक आहेत आणि मुल शहरातील नवभारत कन्या विद्यालयात नोकरी करतात. शिवाय त्यांना डिजिटल माध्यमात आवड असून, ते पत्रकारितेमध्ये सक्रिय आहेत. विजय सिद्धावार हे मूळचे मुल शहरातील आहेत. त्यांनी शहरातीलच महाविद्यालयातून पदवी आणि पदव्युत्तर शिक्षण पूर्ण केले. ते लहानपणापासूनच सामाजिक कार्यात रुची असलेल्या व्यक्ती आहेत. त्यांनी विद्यार्थी जीवनातच अनेक सामाजिक कार्ये केली. त्यांनी प्रबोधिनी नावाची एक संस्था देखील स्थापन केली होती. कालांतराने ते ज्येष्ठ सामाजिक कार्यकर्त्या ऍड. पारोमिता गोस्वामी यांच्यासोबत श्रमिक एल्गार या सामाजिक संघटनेत सक्रिय झाले.

विजय सिद्धावार यांनी नवभारत कन्या विद्यालयात शिक्षक म्हणून शाळेत अनेक सामाजिक उपक्रम राबवले. त्यांनी शाळेत मुलींना शिक्षणासाठी प्रोत्साहित केले. तसेच, त्यांनी मुलींना आत्मनिर्भर होण्यासाठी अनेक कार्यक्रमांचे आयोजन केले. शिक्षक म्हणून, सिद्धावार विद्यार्थ्यांना सामाजिक बांधिलकी आणि जबाबदारी शिकवतात. ते त्यांना सामाजिक न्याय आणि समानतेसाठी लढण्याचे प्रोत्साहन देतात. ते सरकार आणि समाजावर जनजागृती निर्माण करण्याचा प्रयत्न करतात. सिद्धावार हे प्रयोगशील व्यक्ती असल्याने त्यांनी मुल शहरातील मुलींना डिजिटल व संगणक प्रशिक्षण देण्यासाठी एक मोहीम सुरू केली होती.

विजय सिद्धावार हे डिजिटल माध्यमातही सक्रिय आहेत. त्यांनी न्यूज पोर्टलच्या माध्यमातून पत्रकारितेमध्ये काम केले आहे. त्यांनी अनेक सामाजिक विषयांवर लेखन केले आहे. चंद्रपूर – गडचिरोली श्रमिक पत्रकार संघाच्या वतीने शोध पत्रकारिता पुरस्कार 2004 मध्ये त्यांना देण्यात आला. चंद्रपूर जिल्हा श्रमिक पत्रकार संघाच्या वतीने डिजिटल माध्यमातून असलेला शोध पत्रकारिता पुरस्कार त्यांना 2022 मध्ये देण्यात आला. विजय सिद्धावार हे एक सच्चे सामाजिक कार्यकर्ते आहेत. त्यांनी सामाजिक कार्यात आपला मोलाचा वाटा उचलला आहे. त्यांनी लोकांमध्ये सामाजिक जागरूकता निर्माण केली आहे. त्यांच्या कार्यामुळे समाजात परिवर्तन होण्यास मदत झाली आहे. विजय सिद्धावार यांनी पब्लिक पंचनामा (publicpanchanama.com) नामक साप्ताहिकातून सामाजिक समस्यांवर प्रकाश टाकला. त्यांनी भ्रष्टाचार, सामाजिक अन्याय, महिला आणि बालकांच्या हक्कांवर लेखन केले.

त्यांनी आपल्या कार्याने समाजात सकारात्मक बदल घडवून आणण्याचा प्रयत्न केला आहे. त्यांनी दलित, आदिवासी आणि इतर मागासवर्गीयांच्या हक्कासाठी लढा दिला आहे. त्यांनी कामगारांना त्यांच्या हक्कांसाठी लढण्यासाठी मदत केली. त्यांनी आदिवासींना त्यांचे हक्क मिळवून देण्यासाठी काम केले

आज 6 ऑक्टोबर रोजी वाढदिवसानिमित्त हार्दिक शुभेच्छा!

– देवनाथ गंडाटे

पत्रकार, डिजिटल मीडिया अभ्यासक